نقشه برداری لومان
فهرست نوشته‌ها
لومان کجاست؟؟؟؟؟؟
کهن روستای لومان با قدمتی بسیار بالا یکی از روستاه های قدیمی دماوند است که در گذشته های دور دیلمان یا دِلیمان نیز نام داشت. مختصری از مشخصاتش اکنون به شرح ذیل است:
- لومان در ۷۰ كيلومتري پايتخت كشور عزيزمان ايران ميباشد.
- لومان در۲۰كيلومتري شهر دماوند واقع شده است.
- لومان بالاتر از كيلان وپايين تر از شهر آبسرد قرار گرفته است.
- لومان در جنوب قله سر به فلك كشيده دماوند قرار گرفته است.
لومان در دهستان جمع‌آبرود قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 جمعیت آن 400 نفر (140 خانوار) بوده‌است ولی جمعیت متغیر که توسط دهیار محترم لومان آمار گرفته شد 700 نفر بوده است که متاسفانه از سمت مسولین پذیرفته نشد در صورتی که جمعیت متغیر در روستاها ملاک اصلی محسوب میشود چون در فصول مختلف عده ای از مردم لومان به دلایلی به شهرهای دیگر کوچ میکنند.
همسايگان لومان
- روستای لومان ازشمال باآبسرد وبخش مركزي همسايه ميباشد.
- روستای لومان از جنوب با كيلان وروستاي زيارت همسايه ميباشد.
- روستای لومان از شرق با روستاهاي زان و اوچونك همسايه ميباشد.
- روستای لومان از غرب باروستاهاي كوهان،كردر،وادان همسايه ميباشد.
آب وهواي لومان
لومان دماوند همانند اكثردیگر مناطق دماوند داراي آب وهواي معتدل كوهستاني،خنك وبسيار دل چسب ميباشد.
لومان چشمه هاي آب بسياري را دارا بود كه متاسفانه در سالهاي اخير به علت زدن چاههاي عميق بسيار در آن منطقه تعداد زيادي از اين چشمه ها خشك گرديده است.ولي بعضي از آنها هنوز هم از دل كوهها بيرون مي يايندو با آب گواراي خود به آن مناطق جان مي بخشند.
مردم خوب لومان
لومان داراي مردمي بسيار خونگرم وميهمان نواز ميباشد.
فرهنگ و ادب و رسومات زیبای مردم لومان همیشه از گذشته زبان زد بوده و هست.
لومانيها در زمانهای گذشته به كشاورزي،باغداری،دامپروری،چاربداری و ...مشغول بودند واز اين راه امرار معاش ميكردند.(چاربداران افرادی بودند که با مرکب اجناس از این شهر به آن شهر میبردند و شب را در کاروانسرا میگذراندند)
هنوز هم تعداد زیادی به کشاورزی و باغداری در منطقه همند و دیگر مناطق لومان مشغولند،دامپروری هم تا حدی وجود دارد.
و البته که تعداد زیادی از مردم عزیز لومان در جاهای دیگر پستهای دولتی و غیر دولتی مشغول به خدمت به مردم ایران عزیز هستند که این نیز از افتخارات است.
لومان در زمانهاي قديم داراي طوایفی بوده است مانند:
1.نَــدِري
2.لاري
3.خليلي
4.تُرکها
وبعدها مردمان مهاجري جهت زندگي وكشاورزي ودام پروري به آن منطقه عزيمت كردندكه آنان نيز سالهاست در آنجاكنار آن طوايف زندگي ميكنند.همچنين عده اي ازهم وطنان كرد ،ترک وعرب ما در زمانهای قدیم به آن منطقه عزیمت کردند كه آنان نيز هنوز درآنجا سكونت دارند.
و دوستان جدید بسیاری که از سایر نقاط مخصوصا" تهران آنجا زمین خریده اند و ویلا سازی کرده اند.
محصولات کشاورزی لومان
منطقه لومان دماوند با آب و هوايي كه دارد داراي محصولات كشاورزي بسيار گوناگوني ميباشد كه ميتوان گردو، زردآلو،قيسي،سيب،هلو،انواع آلو و...رانام برد.
وديگر محصولات اين منطقه سيب زميني،خيار،كدو،لوبيا،تخمه آفتاب گردان،گوجه و...است.
غذاهای محلی ، صنایع دستی و لباس سنتی در روستای لومان
از جمله غذاهای خوشمزه و محلی لومان میتوان به ته چین،قلیفک پلو،کشک او(کله جوش)،انواع آش و البته آبگوشت،سبزی پلو(با سبزیهای کوهی)،بیجک کشکی،والک پلو و خرشت کنگر و....نام برد.
قلیفک پلو لومانی
قلیفک پلو لومانی
یکی از غذاهای محبوب وخوشمزه لومان و دیگر روستاها و مناطق اطراف قلیفک پلو میباشد.
لوبیا چیتی وقتی تازه است و در پوستش است در دماوند به لوبیا قلیفک معروف است.
برای طبخ این غذای خوشمزه برنج،لوبیا چیتی تازه(لوبیا قلیفک)،گوشت یا مرغ،پیاز و ادویه مخصوص و گرد غوره لازم است.قلیفک ها را قبل از برنج داخل آب میریزند و بعد از یک ربع برنج را اضافه و آبکشی میکنند سپس گوشت یا مرغ سرخ شده را ادویه زده و لابه لای برنج یا به صورت جدا درست میکنند و برای ته دیگ از سیب زمینی حلقه شده استفاده میکنند و بعد از روغن دادن با روغن کرمانشاهی یا کره حیوانی نوش جان کنید.
در لومان صنایع دستی زیبایی نیز بافته میشد از جمله جاجیم ،گلیم،قلاب بافی،کیسه حمام ، سبد بافی با خوشه و تَرکه چوب و...
از جمله لباسهای محلی قدیم لومان شَلیته را میتوان نام برد
مناطق دیدنی و لومان و همسایگانش
- طبيعت بكر وزيباي لومان یکی از بهترین جاذبه ها است که چشم هر بیننده ای را مبهوت خود میکند.
- حمام خزينه لومان که حمامی قدیمی و تاریخی است، این مکان ارزشمند تاریخی در مورخ۱۳۸۴/۱۲/۱۶به شماره۱۴۶۶۶ به ثبت ملی رسید. قدمت این مکان ارزشمند تاریخی طبق نظر عده ای از کارشناسان میراث فرهنگی که توسط دهیار وقت آن زمان به آنجا برده شده بودند به دوران صفویه باز میگردد و البته در اواسط دولت قاجار نیز تعمیراتی داشته است، ولی در سالهای اخیر تخریب گردیده است که امیدوارم با توجه به پشت کار بالای دهیار و شورای روستا دوباره این اثر ارزشمند تاریخی ترمیم شود.
- قلعه دوست آباد.(که متاسفانه تخریب شده است)
- سد يا آب بندزيارت.(درپايئن ترين قسمت لومان وبالاي روستای زیارت)
- امام زادگان روستاهاي (زيارت،بيدك و زان....)
- چشمه هاي آب مانند چشمه آب ترش و کوه ورسی(روستاي زان)
- گونه هاي مختلف جانوري مانند کل ،گراز ،انواع پرنده و خزنده و...... كه در لومان وآن مناطق وجود دارد وبراي علاقه مندان جالب است.
- دره تاریخی آرتاشون یکی از زیباترین وبکر ترین گردش گاهای محیط زیست دماوند است با گونه های جانوری مختلف و چشمه آب جوشان.
بلنديها وچشم اندازهاي زيبا و سایر دیدنی های روستای لومان و کهن شهر دماوند که در یک جا متمرکز نیستند ودر سایر نقاط دماوند پراکنده اند و..............
حمام خزینه تاریخی لومان
کوه های لومان
عواملی که در قدیم حدود یک روستاه را مشخص میکردند و مانند جایی معتبر برای شناسایی و حتی آدرس دادن بود عوامل طبیعی مانند کوه ها و چشمه ها و دره ها و... بوده است.
در این زمینه نام چند تا از این مکان ها و کوه ها را می آوریم که خالی از لطف نیست:
کوه گدوک-کوه قلعه-کوه سنگ او-کوه کفتالک-کوه زرده-کوه حاج آقا کوتی-کو بلندک-کوه سر لو-کوه چمن-کوه نی یک-کوه لت-کوه سفیدی-کوه آخوند-کوه گچی-کوه شغالی-اطاقک-کوه کله قندی-کوه گد بلند-چشمی کا حاج عیسی خان-چشمه کولی-کورچشمه-گردنه گو راه-کوه دو پستان-همند پله-چال مرزه_گردنه قبر عمر-دره فراخ روباه-دره خاک کلا-دره الله قلی -دره گره-چهار قاشی،تُله کن،سه کوتی و....
نام بسیاری از این مکان ها هنوز در زبان اهالی میچرخد و بعضی کمی کم رنگ شده اند.
گويش مردم لومان
مردم لومان با زبان فارسي ولهجه اي بسيار بسيار شيرين دماوندي و تاتی که بعضی از لغات گیلکی و مازندراني نیز در آن یافت میشود صحبت ميكنند.در گویش این مردم آن قدر شیرینی وجود دارد که اگر به پای صحبت و قصه های آنان مخصوصا"قدیمیها ومادر بزرگها وپدر بزرگها بنشینید اصلا"دلتان نمیخواهد بلند شوید وشیفته صحبتهای ایشان میشوید. از جمله لغات گویش لومانی این است که به:
- جوجه ميگويند تِشنك
- چاقو ميگويند گَزيليك
- گردو ميگويند جوز
- برویم میگویند بَشیم
و................
والبته متاسفانه زندگيهاي جديد امروزي روي لهجه ها هم تاثير گذار بوده است كه گويش مردم لومان هم از اين امور مستثناء نيست.
مناطق لومان
لومان زيبا داراي مناطق پراكنده بسياري ميباشد.در کل روستای لومان یکی از روستاه های وسیع دماوند است که از شمال از سرلومان وهمند شروع واز جنوب تا پایینی و چال مرزه کشیده شده است که این خود وسعت زیادی نسبت به یک روستا دارد.
قسمت هایی از لومان عبارتند از:
1.ده لومان
: كه منطقه اي است بسيار قديمي با بافت روستايي قديم ايران كه بسياري از خانه هاي قديمي اين قسمت متاسفانه مخروبه گرديده است.ولي قسمتهاي تقريبا" نو سازي نيز وجود دارد كه به شهرك معروف است. تعاوني،شعبه نفت،مخابرات،حمام،مدرسه،مسجدوحسينيه كه محرمي بسيار پر شور وعشق حسيني در آن دائرميگرددوبهشت معصومه(همندك) نيز در منطقه ده لومان قرار دارد.
2.منطقه بالایی لومان: كه منطقه اي بسيار با صفا وسرسبز ميباشد.خانه هاي اين قسمت به خانه باغ معروفند وبا فاصله از يكديگر ساخته شده اند.رودخانه نيز از وسط اين منطقه رد شده است كه فعلا"نيمه خشك است بالایی لومان فوق العاده منطقه ای با صفا و زیباست.و طبیعتی زیبا دارد.
3.منطقه پاييني لومان:اين منطقه نيز منطقه زيبا و با صفايي ميباشد.اين منطقه داراي زمينهاي تقريبا"صاف وهم سطحي ميباشد كه همين امر موجب شده كه ويلاه هاي بسياري در اين قسمت ساخته شده است.
4.منطقه دوست آباد:اين منطقه كه تقريبا" در پاييني قرار دارد نام قديمش دزدآباد ميباشد كه قلعه اي در آن وجود داشت ودر زمانهاي بسيار دور مردم براي در امان ماندن از يورش دزدان وراه زنان در آن سكونت داشتند.
5.همند لومان:اين منطقه كاملا مسطح است وزمين هاي كشاورزي وچاههاي آب در اين منطقه هستند.
وقسمتهاي ديگرسر لومان، چال مرزه،آرتاشون،همندك، و....
(منطقه آرتاشون منطقه ای با چندین گونه جانوری است وهم اکنون از طرف سازمان محیط زیست حفاظت میشود ومنطقه شکار ممنوع کوی سفید نام گرفته است)
مسجد قدیمی محله دوست آباد
یاحسین شهید
محرم در لومان دماوند
در روستای لومان مانند جاههای دیگر ایران مردم وعاشقان آقا ابا عبدالله در محرم به عزاداری وسوگواری برای شاه شهیدان میپردازند. که قابل توصیف نیست وشکوه خاصی دارد.من نمی توانم محرم لومان را آن طور که هست توصیف کنم. ولی خلاصه این است که: در هشتم محرم مردم خوب روستای زان و زیارت به لومان میایند وبعد از سلام که این خود مراسم خاصی دارد و تقریبا" به این شرح است که: دو نفر از پیر غلامان اباعبدالله به نمایندگی از دو روستا به دسته های عزاداری طرفین باادب واحترام و با مراسمی سلام میدهند.وبعد تمامی دسته های عزا داری به یکدیگر می پیوندندوعزاداری بسیار با شکوهی برای سرور تمامی آزادگان جهان امام حسین (ع) آغاز میشود و به سوی بهشت معصومه لومان میروند وبعد از اداء احترام به شهدا و درگذشتگان و عزاداری و اقامه نماز ظهر وعصر در آخر در محل حسینیه پذیرایی میشوند.
در تاسوعا مردم لومان به زان میروند وپس از مراسم سلام دادن به عاشقان اباعبدالله و اداء احترام به دسته های عزا داری طرفین هیئتها به یکدیگر میپیوندند به سوی امام زاده ومزار شهدا و درگذشتگان میروند وپس از عزاداری سالار شهیدان واقامه نماز پذیرایی میشوند.
تاسوعا1401
در عاشورا هیتهای روستاههای لومان و زان در محله دوست آباد لومان بعد از مراسم سلام و ادب به هم میپیوندند و به سمت زیارت میروند وبا نوای ای خلف بو تراب شاه سلام علیک به زیارت نزدیک میشوند.بعد از پیوستن به روستاههای دیگر مانند کیلان وبرداشتن نخل معروف لومان که عده ای از مردم لومان در سفری که سالیان بسیار دور با آن امکانات، چهارپایان و مرکب به (مکه و قبر مطهر سید الشهدا) داشتند ،وسایلش را با امکانات کم روزگار قدیم از آن دیار در سفری طولانی به لومان آوردند و با عشق به سالار شهیدان با وسایل متبرک شده به خانه خدا و قبر سیدالشهدا آن نخل را ساختند و این نیز افتخاری دیگر جهت نوکری برای ارباب شهید امام حسین (ع) است. این نخل از نظر قدمت و تاریخ برای مردم لومان اهمیت فراوان دارد و دیگر این که این نخل در قدیم به مردم عزیز کیلان به علت دوری راه و مشکلات دیگر نظیر حمل و نقل تحویل داده شده است وطبق رسوم به جا مانده از قدیم اهالی فهیم کیلان در مکانی مشخص نخل را به اهالی لومان تحویل میدهند وهمگی با هم یکی میشوند به سوی امام زاده میروند.و در آخر بعداز مراسم با شكوهي تمام آن جمعیت که مردم چندین روستا هستند و واقعا" جمعیت خیلی زیاد است از طرف مردم زیارت پذیرایی میشوند.که واقعا عشق به مولا حسین (ع)در بین مردم اين مناطق قابل توصیف نیست.
در حسینه لومان از اول محرم هر شب مراسم زیبای عزا داری سالار شهیدان برگذار میگردد وهمچنین مراسم زیبای تعذیه خوانی که با اجرای زیبای استادان کار بلد تعذیه اجرا میشود نیز برگذار میگردد.
تاسوعا1401 هییت قمر بنی هاشم روستای لومان
تعزیه در لومان
تعزیه خوانی در ایران عزیز ما طبق مستندات تاریخی موجود به دوران زندیه و قبل از آن باز میگردد که البته دوران شکوفایی و رونق این آیین مذهبی زیبا به دوران ناصرالدین شاه قاجار باز میگردد.
مرحوم فتح الله حاج اکبری
در نقش شمر
آیین تعزیه خوانی در دماوند همانند دیگر سنت های این شهر قدمتی چند صد ساله دارد و بسیاری از اساتید تعزیه ایران از خطه دماوند هنر نمایی کرده اند. که لومان نیز از این مهم مستثنا نیست ودر روستای لومان از سالیان قدیم سنت زیبای تعزیه خوانی رواج داشته است.
ذاکر ارجمند کربلایی حامد طهماسب پور
حدود سه یا چهار نسل قبل در روستای لومان سنت زیبای تعزیه خوانی اجرا میشد به همین دلیل اهالی روستای لومان اکثرا با این آیین قدیمی مملوس هستند چه در قالب تعزیه خوان و چه در قالب مستمع.
اولین هییت تعزیه خوان روستای زیبای لومان در سال 42شمسی به طور رسمی تاسیس شد که الحمدالله تا اکنون هم در لومان دایر میباشد.
در سالیان قدیم اجرای تعزیه در محل زینبیه کنونی لومان که قبلا به تکیه معروف بود اجرا میشد. که وسط تکیه تخت تعزیه را قرار میدادند و دور تا دور آنجا به صورت چند حجره بود .نکته بسیار جالب اینجا بود که هر کدام از این حجره ها توسط یک طایفه سیاه پوش میشد و توسط آن عزیزان عزاداران و مستمعین با چای آتشی و...پذیرایی میشدند.
ذاکر ارجمند کربلایی امیر حسین طهماسب پور
در آن دوران با نواختن قره نی،شیپور،نی،طبل و آوردن چهارپایان مانند اسب و شتر به کمک ذاکرینی از شهر قزوین اجرا میشد. که بعدها در اثر فرسایش محل تکیه اجرای این آیین تا بازسازی جدید توسط حاج حمید طهماسب پور عزیز و دیگر اهالی برگذار میشد.
در سالیان پیش که بسیاری از بزرگترها و اهالی محترم لومان هنوز آن صحنه های زیبا را به خاطر دارند به علت جمعیت بسیار زیاد مستمعین وشرکت کنندگان حیاط حسینیه و کلیه پشت بامهای مشرف به حیاط حسینیه مملو از جمعیت برای تماشای تعزیه میشد.
از آثار به جای مانده تعزیه خوانی قدیم روستای لومان تعدادی لباسهای قدیمی، کلاه خود، ترومپت و نسخه دست نویس قدیمی تعزیه خوانی که اکنون این نسخ در دست برادر عزیزمان آقای حامد طهماسب پور است به یادگار مانده.
ذاکر ارجمند حاج حمید طهماسب پور،ذاکر ارجمند کربلایی حامد طهماسب پور
از اساتید تعزیه روستای لومان از قدیم تاکنون میتوان به اسامیی چون:
مرحوم فتح الله حاج اکبری ،مرحوم ماشاالله طهماسب پور،مرحوم حاج جعفر خلیلی،مرحومه حاجیه فاطمه خلیلی در نقش ذلیخواه،مرحوم مشهدی بهرام خلیلی،مرحوم اسدالله شعبانی،مرحوم فرهاد غفاری،مرحوم رضا غفاری،مرحوم محمد آقا ستاری،مرحوم محمود ستاری،مرحوم عیسی نادری،مرحوم افراسیاب نادری،مرحوم نعمت الله رضوی،مرحوم عباس غفاری،مرحوم حجت الله رضوی،مرحوم منصور خلیلی ،مرحوم کربلایی نعمت غفاری،مرحوم صادق قاسمی،مرحوم نورالله قاسمی،مرحوم قربانعلی پازکی،مرحوم حسین غفاری نوازنده طبل،مرحوم حاج آقا اسد نوازنده طبل،مرحوم قنبر لاری در نقش شیر امام حسین(ع)،مرحوم لطف الله سهرابی در نقش شیر امام حسین(ع)،مرحوم مهرداد شکری و
ذاکرین عزیزی که هم اکنون در قید حیات هستند و نوکری آقا اباعبدالله را میکنند استادان:
همت الله غفاری،حمید طهماسب پور،حامد طهماسب پور،امیرحسین طهماسب پور،محمد حسن طهماسب پور،زینب طهماسب پور،علی اکبر طهماسب پور،عقیل پازکی،محمد علی قاسمی،بهروز فلاحی،مبین تابش،بهرام پازکی،محمد طهماسب پور خواننده قدیمی بچه خوان و علی اکبر خوان،مجید طهماسب پور از قدیمیها که حدود سی سال پیش ذاکر بود،وحید طهماسب پور،امیر محمد طهماسب پور،حسن زعفرانی میتوان نام برد.
ذاکر ارجمند کربلایی محمد حسن طهماسب پور
در دوران قدیم زمینه های تعزیه خوانی بنا بر شاعر آن خطه نامگذاری میشد. مانند: میر عزا،میر ماتم،انجم،شهپر،برخوار،قزوین،کرمان،رضوان،مداح،طالقان،رجا،اصفهان،کمال،معین و چند زمینه دیگر که اکنون کاملش در دسترس نیست.
خانم زینب طهماسب پور
نکته جالب آیین تعزیه خوانی که اکثر مردم از آن اطلاعی ندارند این است که حدود 241 نسخه مجلس تعزیه بصورت جنگ نامه،چاپی،خطی موجود است.مانند
تعزیه شهادت حضرت علی (ع)،تعزیه شهادت حضرت عباس(ع)،تعزیه شهادت حضرت علی اکبر(ع)،تعزیه شهادت امام حسین(ع)،تعزیه شهادت حضرت فاطمه(س)،تعزیه شهادت حضرت علی اصغر(ع)،تعزیه حضرت عبدالعظیم ،تعزیه جنگ بدر،تعزیه جنگ جمل،به چاه انداختن حضرت یوسف و چندین چند تعزیه دیگر ...........
در اخر بخش تعزیه خوانی در روستای لومان تشکر میکنم از برادرم ذاکر اهل بیت کربلایی حامد طهماسب پور عزیز که در جمع آوری مطالب و تاریخچه تعزیه در لومان به بنده کمک بسیاری کردند.(اجرکم عند الله)
ذاکر ارجمند برادر علی اکبر طهماسب پور
(یامظلوم دشت کربلا)
گرامی باد یاد وخاطره تمامی در گذشتگان روستای لومان که همگی از عاشقان اباعبدالله و اهل بیت پیامبر
(ص) بودند.بافاتحه یاد میکنیم از مرحوم نعمت الله عباسی و همسر ايشان بانو گلرخ پازُکی و یزدان عباسی و.........
